Umowa darowizny - co warto wiedzieć?

Umowa darowizny, czyli jaka?

Zgodnie z art. 888 § 1 kodeksu cywilnego przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Darowizna jest bezpłatnym świadczeniem jednej osoby (darczyńcy) na rzecz drugiej (obdarowanego).

Minimalną konieczną treść darowizny stanowią oświadczenia woli darczyńcy oraz obdarowanego, w których strony dojdą do porozumienia:

1) co będzie przedmiotem darowizny,

2) że świadczenie tego przedmiotu nastąpi kosztem majątku darczyńcy

3) że będzie mieć charakter nieodpłatny.

Co może być darowizną?

Przedmiotem darowizny może być praktycznie wszystko. Darowizna może polegać więc zarówno na przesunięciach do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych postaciach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów. W związku z tym przedmiotem darowizny może być przeniesienie prawa własności nieruchomości czy samochodu, czy też określona kwota pieniężna, a także zwolnienie obdarowanego z długu. Polskie prawo nie zawiera żadnych ograniczeń co do przedmiotu świadczenia z umowy darowizny, więc może to być zasadniczo każde prawo, które cechuje przymiot zbywalności.

Jak dokonać darowizny?

Sposób dokonania darowizny określa art. 890 kodeksu cywilnego:

§ 1. Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

§ 2. Przepisy powyższe nie uchybiają przepisom, które ze względu na przedmiot darowizny wymagają zachowania szczególnej formy dla oświadczeń obu stron.

Ustawodawca przewidział, że zawarcie darowizny powinno być dokonane w formie szczególnej, choć skutki niedochowania formy są w tym wypadku zróżnicowane. Po pierwsze bowiem, tylko oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego, co oznacza, że takiego wymogu nie ma już w wypadku oświadczenia obdarowanego, które może być złożone w sposób dowolny (np. w tym samym lub odrębnym akcie notarialnym, ale także ustnie lub w sposób dorozumiany). Po drugie zaś, nawet gdy oświadczenie woli darczyńcy nie zostanie utrwalone w akcie notarialnym, możliwa jest konwalidacja („naprawione”) tego oświadczenia, o ile świadczenie darczyńcy zostało spełnione. Takie unormowanie ma charakter wyjątkowy, nie tylko z uwagi na stosunkowo wysokie wymagania formalne, ale także ze względu na zróżnicowane skutki niedochowania formy.

W chwili złożenia w/w oświadczeń darczyńca przekazuje na rzecz obdarowanego przedmiot darowizny, który od tej chwili jest własnością obdarowanego. Zawarcie umowy darowizny w formie aktu notarialnego daje największe bezpieczeństwo, jednak nie jest konieczna we wszystkich sytuacjach.

Umowa darowizny bez notariusza

W większości przypadków umowę darowizny można zawrzeć w zwykłej formie pisemnej bez udziału notariusza. Jest to najpopularniejsza forma umowy stosowana w „codziennych” sytuacjach, np.:

• gdy darczyńca chce przekazać określoną sumę pieniędzy w gotówce
• dokonał przelewu na rachunek bankowy obdarowanego
• chce wręczyć określoną rzecz
• przekazać samochód (kluczyki i dokumentację samochodu)

Taka możliwość istnieje jeśli przedmiot darowizny ma być wykonany natychmiast i nie ma ryzyka opóźnienia lub rozmyślenia się darczyńcy.

Darowizna u notariusza

Bezwzględnie formę aktu notarialnego musi mieć:

• darowizna mieszkania,
• własności nieruchomości gruntowej (działki),
• użytkowania wieczystego nieruchomości
• praw spółdzielczych
• przedsiębiorstwa

Ponadto jeśli wykonanie umowy darowizny ma być w późniejszym terminie lub jest obwarowane jakimś warunkiem umowa powinna mieć formę notarialną.

Co daje zawarcie umowy w formie aktu notarialnego?

Jeśli umowa darowizny zostanie wykonana, wtedy nie ma znaczenia czy została zawarta u notariusza lub w innej formie. Obdarowany i darczyńca uzyskują wszystkie uprawnienia przewidziane w przepisach kodeksu cywilnego.

Jeśli natomiast darczyńca nie spełni przyrzeczonego świadczenia, a umowę darowizny zawarliśmy w formie aktu notarialnego, obdarowany może dochodzić przed sądem wykonania umowy i domagać się od darczyńcy wydania rzeczy będącej przedmiotem umowy darowizny. Niedochowanie formy aktu notarialnego dla oświadczenia darczyńcy, tak jak i jego niekonwalidowanie, oznacza, że obdarowany nie może dochodzić wykonania darowizny, ponieważ umowa jest bezwzględnie nieważna.

Zawierając umowę darowizny przed notariuszem obowiązek zgłoszenia darowizny do Urzędu Skarbowego i odprowadzenia należnego podatku od spadków i darowizn ciąży na notariuszu.

Zgłoszenie darowizny do Urzędu Skarbowego

Darowiznę, w terminie 6 miesięcy od podpisania umowy lub dokonania/uzyskania darowizny, trzeba zgłosić do Urzędu Skarbowego. Jeśli umowa została zawarta w formie aktu notarialnego, wtedy obowiązek zgłoszenia ciąży na notariuszu, który od obdarowanego pobierze należny podatek i przekaże go do odpowiedniego Urzędu Skarbowego. Jeśli umowa zawarta została w innej formie, zgłoszenia dokonuje obdarowany.

Nie zgłasza się tylko darowizn, które nie przekraczają kwoty zwolnienia podatkowego dla danej grupy podatkowej, tj.:

• 9.637,00 zł dla osób z I grupy podatkowej
• 7.276,00 zł dla osób z II grupy podatkowej
• 4.902,00 zł dla osób z III grupy podatkowej

Zgłoszenia darowizny trzeba dokonać na specjalnych formularzach, gdzie należy opisać:

• przedmiot darowizny np. kwota pieniędzy, a w przypadku samochodu marka, rok produkcji, numer rejestracyjny.
• dane darczyńcy z jego numerem PESEL i NIP.

PAMIĘTAJ!!!!

Odwołanie przekazanej darowizny może zostać dokonane nawet kilka lat po jej wykonaniu lub przed jej wykonaniem. Do odwołania darowizny może dojść w szczególnych przypadkach określonych przez kodeks cywilny.

Odwołanie darowizny następuje poprzez złożenie obdarowanemu pisemnego oświadczenia o odwołaniu darowizny.

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostaję do Państwa dyspozycji (dane do kontaktu znajdą Państwo w zakładce -> KONTAKT).