Ochrona dziecka przed długami rodziców
Co do zasady dziecko (małoletnie, czyli do ukończenia 18 roku życia) nie odpowiada za długi swoich rodziców. Sytuacja zmienia się w momencie śmierci jednego z rodziców, ponieważ długi wchodzą w skład spadku i podlegają dziedziczeniu. Dzieci małoletnie są chronione przepisami prawa o dziedziczeniu z tzw. dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że jeśli długi przekraczają wartość majątku spadkodawcy, to dziecko będzie ponosić odpowiedzialność tylko do wartości dodatniej spadku np. rodzic posiadał majątek (samochód osobowy o wartości 50.000,00 zł i dom jednorodzinny o wartości 200.000,00 zł) oraz zobowiązania z tytułu kredytu w wysokości 500.000,00 zł, czyli spadkobierca (dziecko małoletnie) odpowiada za długi rodzica (spadkodawcy) do kwoty 250.000,00 zł. Jednakże aby spadkobierca w pełni skorzystał z dobrodziejstwa inwentarza tzn. aby odpowiadał za ewentualne długi spadkodawcy do wysokości wartości nabytego spadku - koniecznym jest sporządzenie spisu inwentarza (zlecenie komornikowi sądowemu) lub wykazu inwentarza (samodzielnie lub przed notariuszem), a następnie należy przesłać samodzielnie sporządzony wykaz z inwentarza do odpowiedniego sądu.
Każdy z rodziców, lub opiekunów prawnych małoletniej osoby może w imieniu dziecka odrzucić spadek. W takiej sytuacji należy wystąpić z wnioskiem do sądu opiekuńczego o wydanie zezwolenia przez sąd na dokonanie czynności prawnej przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem małoletniego dziecka, a następnie złożyć przed sądem lub u notariusza w imieniu małoletniego dziecka oświadczenie o odrzuceniu spadku.
Sytuacja dziecka zmienia się wraz z uzyskaniem pełnoletności. Wówczas powyższa ochrona odpowiedzialności spadkowej wygasa i dziedziczenie odbywa się na zasadach ogólnych. Aby nie być zobowiązanym do spłaty długów rodziców należy odrzucić spadek. Termin na odrzucenie/przyjęcie spadku wynosi 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o tytule powołania do spadku (najczęściej będzie to data śmierci rodzica). Oświadczenie o odrzuceniu/przyjęciu spadku można złożyć przed sądem (składając odpowiedni wniosek) lub u notariusza.
Warto pamiętać, że pełnoletnie dziecko może zrzec się dziedziczenia w formie umowy już za życia swojego rodzica. Umowę pomiędzy dzieckiem (przyszłym spadkobiercą) a rodzicem (przyszłym spadkodawcą) należy sporządzić w formie aktu notarialnego.
Jednakże spadkobranie to nie jedyna forma w jakiej dziecko może odpowiadać za długi rodzica. Zgodnie z art. 6881 kodeksu cywilnego „Za zapłatę czynszu i innych należnych opłat odpowiadają solidarnie z najemcą stale zamieszkujące z nim osoby pełnoletnie.”. Powyższa odpowiedzialność jest ograniczona do wysokości czynszu i innych opłat należnych za okres ich stałego zamieszkiwania. W związku z powyższym wierzyciel (wynajmujący) może egzekwować dług również od dziecka najemcy, jeżeli jest ono pełnoletnie i wspólnie z nim zamieszkuje.
Warto przed podjęciem czynności związanych z przyjęciem lub odrzuceniem spadku, w szczególności w imieniu małoletniego dziecka, skonsultować nasze działania z prawnikiem.